Raadsverkiesing 2012: Vir wie om te stem?

Brief deur Hermann Giliomee

Februarie 2012

Beste Oud-Matie

Ek neem die vrymoedigheid om die volgende drie kandidate vir die komende verkiesing van Raadslede van die Universiteit van Stellenbosch (US) by u aan te beveel om vakatures op die US-Raad te vul. Alle gradueerde oud-studente en donateurs van die US mag vanaf 9 Februarie op die universiteitswebblad (direkte skakel) stem. Stemming sluit op 13 Maart om 16h00.

Ek vra u ook vriendelik om hierdie brief aan al u vriende en kennisse te stuur wat as alumni en donateurs stemgeregtig is en hulle aan te moedig om te stem. Saam kan ons dit doen as elkeen hierdie e-pos aan ten minste vyf e-posadresse stuur.

Raadslede wat verkies moet word deur die Konvokasie

• Ainsley Moos (Redakteur: Volksblad)
• Piet le Roux (Solidariteit)
• Koos Bekker (Naspers)

Mnr. Jannie Durand van die Remgro-groep, wat ek ook graag sou aanbeveel, saam met bogenoemde drie, is reeds onbestrede verkies tot US-Raadslid deur die Donateurs.

Die aanbevole kandidate het nie gevra dat hul kandidatuur op hierdie wyse bevorder word nie en ek wil ook geensins te kenne gee dat hulle oor die kwessie van Afrikaans as onderrigmedium aan die US presies dieselfde mening huldig as die een wat ek al in die openbaar uitgespreek het nie. Ek het die kwessie wel met ʼn aantal mense bespreek wat die belange van die universiteit op die hart dra.

Ek is daarvan oortuig dat die bogenoemde persone hulle uitstekend van hul taak as

Raadslede sal kwyt.

Bo en benewens die voertaalkwessie is daar verskeie ander aktuele aangeleenthede, soos transformasie, die outonomie van die universiteite en finansiële verantwoordbaarheid, die uitbou van die US as universiteit van internasionale gehalte met Afrikaans as voertaal, ens., wat kundige toesig deur die Raad vereis. Ek glo dat die aanbevole kandidate in al die gevalle ʼn belangrike bydrae sal kan maak.   

Soos voor die verkiesings van 2008 en 2010 gee ek in hierdie skrywe ʼn kort oorsig van die stand van Afrikaans aan die US, wat vir talle alumni ʼn belangrike saak is.

Dit wil soms voorkom of die stryd om aan Afrikaansmedium-onderrig aan die US ʼn vaste en volwaardige plek te gee nie beslissend afgehandel kan word nie. Sedert 2006 beywer Konvokasie- en Donateursverkose Raadslede hulle vir so ʼn beleid en tog wys die openbare “telbord” tot dusver geen wesenlike vordering nie.

Tussen 2004 en 2011 het die A-opsie modules (die voorlesing geskied in Afrikaans) as ʼn proporsie van die voorgraadse aanbod afgeneem van ongeveer 75 persent tot 37 persent. Die syfer van 37 persent is net moontlik gemaak omdat in drie fakulteite (Ingenieurswese, Ekonomiese en Bestuurswetenskappe en Opvoedkunde) Afrikaansmedium-onderrig nog sterk staan.  In die ses ander fakulteite is die gemiddelde blootstelling van studente aan die A-opsie modules minder as 10 persent – in sommige gevalle nul.

Dubbelmedium (Afrikaans en Engels in dieselfde klas, oftewel die sogenaamde T-opsie) word in ongeveer die helfte van al die kursusse voorgraads gebruik. Dit is ʼn onderrigmodus wat nie deur gerespekteerde universiteite in Europa of die VSA gebruik word nie. Dit lei onafwendbaar tot die uitfasering van die kleiner taal (in die US-geval Afrikaans).

Jean Laponce, ʼn gesiene Kanadese taalkenner, het gewaarsku dat as huidige tendense nie omgedraai word nie Afrikaans aan Stellenbosch oor die medium tot lang termyn verplaas sal word. Soos hy dit stel: “The system is to the advantage of English, Afrikaans being retained as a mere decoration.” 

Desondanks was daar oor die afgelope jaar aan die US tog aansienlike vordering in die verwesenliking van die doelwit om Afrikaansmedium as die vernaamste voertaalopsie te vestig.

• ʼn Regsmening het voor die US-Raad gedien dat die oordeelkundige gebruik van Afrikaansmedium nie ongrondwetlik is nie en dié mening is ook duidelik in die pers uitgespel deur Jan Heunis, ʼn huidige Konvokasie-verkose US-Raadslid en visepresident van die Konvokasie, wie se termyn eers in 2014 verstryk.
• Die US-Konvokasie het by sy vergadering in November 2011 met ʼn oorweldigende meerderheid ʼn mosie aanvaar waarin die US-Raad gevra word dat daar “dringend ʼn volwaardige plek vir Afrikaans in alle fakulteite verskaf word en indien daar desnoods ook ʼn Engelse aanbod gedoen word dit deur tolking of parallelmedium geskied.”
• Twaalf Afrikaanse organisasies met ʼn gesamentlike ledetal van meer as 500 000 ingeskrewe lede, insluitende die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns en die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie, het hierdie mosie gesteun.
•  ʼn Opname van die Suid-Afrikaanse Onderwysersunie in agt provinsies het gevind dat die behoefte aan Afrikaans as opleidingsmedium op universiteitsvlak gewissel het van 100% tot 77% met ʼn geweegde gemiddelde van 87%. Die bevinding strook met die een in die 2007 Schlemmer-opname onder voorgraadse studente aan die US. Daarvolgens was “hoofsaaklik Afrikaansmedium” die opsie wat die meeste Afrikaanse studente verkies (meer as 80%).
• In ʼn TV-onderhoud op 13 November 2011 op “Robinson Regstreeks” het die US-Rektor verklaar: “Daar is geen twyfel nie, ʼn student wat na US kom, kan in sy taal studeer.” Dit is nog onduidelik of dit beteken in die T-opsiemetode (wat wesenlik onmoniteerbaar is) of in Afrikaansmedium of by wyse van simultane tolkdienste.
• Die US-Raad het ʼn verslag aanvaar waarin die meer uitgebreide gebruik van simultane tolkdienste aanbeveel word. Die Raadslede verkies deur die Konvokasie en Donateurs kan sorg dat die wyer instel van tolkdienste en die monitering daarvan op die mees  doeltreffende wyse geskied.|
• Die opvoedkundige Marie Heese (ʼn voormalige Konvokasie-verkose Raadslid), het in ʼn gesaghebbende artikel in Die Burger aangetoon dat daar eenstemmigheid onder voorste pedagoë is dat moedertaal-onderrig, ook op universiteitsvlak, die doeltreffendste is.

Die stryd is nog lank nie verby nie, maar ons glo dat ʼn keerpunt in sig is. Dit is nodig om bekwame Raadslede te kies om hulle by ander Raadslede te voeg om seker te maak dat Afrikaans sy regmatige plek aan die US beklee en dat die US onder die top universiteite in die land bly en sy internasionale aansien verder uitgebou word. 

Ek vra u dus met 'n oop gemoed om te gaan stem omdat u stem ʼn wesenlike verskil kan maak. Hoe groter die aantal stemme in die verkiesings vir die kandidate uit die Konvokasie en Donateurs, hoe swaarder die gewig van hierdie mense op die US-Raad.

Indien u per stembrief wil stem en teen 24 Februarie nog geen stembrief vanaf die Universiteit ontvang het nie, kontak asseblief die registrateurskantoor by 021 808 9398.

Ek sluit af met die woorde van Koos Bekker in sy bydrae tot groot polemiek in Die Burger in Oktober 2005 oor Afrikaansmedium as voertaal aan die US. Hy het die vraag gestel: “Op wie kan Afrikaans vertrou?” Sy antwoord was: “Op gewone mense soos die Konvokasie en sommige studente.”

Vriendelike groete.

Hermann Giliomee

(US-Raadslid, 2006-2010, verkies deur die Konvokasie)